Rok 2023 przyniósł istotne zmiany w polityce alkoholowej w pracy. Nowe przepisy definiują przede wszystkim formy kontroli trzeźwości pracowników, które oddane zostały do dyspozycji pracodawców. Czy pracownik może przebywać w zakładzie pracy pod wpływem alkoholu? Co zrobić, gdy podejrzewamy, że zażywał on narkotyki lub inne niedozwolone substancje i w jaki sposób można sprawdzić jego rzeczywisty stan?

Czy pracownik pod wpływem alkoholu może wykonywać swoje obowiązki?

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, osoba nietrzeźwa, a nawet taka, wobec której zachodzi podejrzenie, że znajduje się w stanie nietrzeźwości, nie może podejmować swoich obowiązków zawodowych. Jest to niezależne od tego czy alkohol był przez nią spożywany w pracy, czy też przed przybyciem do miejsca jej wykonywania. Pracownik nie może również wykonywać swoich zadań, jeśli w jego organizmie wykazano obecność środków, działających podobnie do alkoholu lub nawet wtedy, gdy zachodzi takie podejrzenie. Za środki podobne do alkoholu uznawane są:

• opioidy,
• kokaina,
• amfetamina,
• benzodiazepiny;

Obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, znajdującego się pod wpływem takich środków, spoczywa na pracodawcy. Zawarty on został w nowych przepisach Kodeksu pracy, które weszły w życie z dniem 21 lutego 2023 r.

W jaki sposób stwierdzić nietrzeźwość pracownika?

Nowe przepisy wprowadziły dwa tryby, zgodnie z którymi można stwierdzić nietrzeźwość pracownika lub też spożywanie przez niego innych substancji, działających podobnie do alkoholu. Takie badanie będzie mogła przeprowadzić policja, w razie uzasadnionego podejrzenia, że osoba zatrudniona stawiła się do pracy pod wpływem niedozwolonych substancji lub też spożywała je w czasie pełnienia swoich obowiązków. Nowe ustawodawstwo dopuszcza również możliwość prewencyjnej kontroli trzeźwości, przeprowadzanej przez pracodawcę wobec zatrudnionych w danym miejscu osób.

Czym jest kontrola prewencyjna?

O kontroli prewencyjnej mówi art. 22 (1c) § 1 nowego Kodeksu pracy. Zgodnie z jego wytycznymi, każdy pracodawca może przeprowadzić prewencyjną kontrolę trzeźwości pracowników, nawet jeśli nie wykazują oni żadnych oznak nietrzeźwości. Taka kontrola powinna mieć na celu zapewnienie ochrony życia i zdrowia osób, wykonujących swoje obowiązki zawodowe, ale również i ochronę mienia. Dotyczy to np. pracowników, zatrudnionych w branży budowlanej czy też obsługujących taśmy produkcyjne, których błąd może doprowadzić do przykrych w skutkach konsekwencji. Pracodawca nie może natomiast wykorzystać alkomatu do badania osób, które nie są objęte stosownymi zapisami, związanymi z prewencyjną kontrolą trzeźwości.

Jak wprowadzić kontrolę prewencyjną do zakładu pracy?

Aby prewencyjna kontrola trzeźwości była zgodna z prawem, konieczne jest umieszczenie takiej informacji w przepisach wewnątrzzakładowych. To właśnie tutaj pracodawca wyszczególnia grupę pracowników, która będzie podlegać ewentualnej kontroli. W regulaminie powinny znaleźć się również informacje o częstotliwości tego rodzaju działań oraz o sposobach, na podstawie których będą one wprowadzane w życie. To od pracodawcy zależy, czy stan trzeźwości pracowników będzie badany codziennie i w którym momencie pracy będzie odbywała się kontrola. Co ważne, o takich zasadach powinny być poinformowane wszystkie zatrudnione osoby, również i te, którzy będą dopiero rozpoczną pracę na danym stanowisku.

Jak przeprowadzić prewencyjną kontrolę trzeźwości?

Prewencyjna kontrola trzeźwości może zostać przeprowadzona jedynie przy użyciu stosownego urządzenia elektronicznego, pamiętając jednocześnie o każdorazowej wymianie ustnika. Ewentualny stan nietrzeźwości pracownika, eliminuje go z możliwości dalszego wykonywania obowiązków zawodowych. Wynik takiej kontroli musi być również uwzględniony w jego aktach osobowych. Ci, u których kontrola wykaże poniżej 0,1 mg alkoholu w wydychanym powietrzu, będą mogli powrócić do pracy na stanowisku.

Czy policja może zbadać trzeźwość pracownika w miejscu pracy?

Policja może skontrolować trzeźwość pracownika zarówno na żądanie pracodawcy, jak i na wniosek samego zatrudnionego. Prawo to określone zostało w art. 22 (1d) § 3 nowego Kodeksu pracy. Zgodnie z jego zapisami, służby powinny posłużyć się analizatorem wydechu, znanym powszechnie pod nazwą alkomatu. Alternatywnym rozwiązaniem będą natomiast badania krwi. Przeprowadza się je, gdy stan pracownika uniemożliwia efektywne badanie alkomatem, gdy zatrudniony odmówi poddania się badaniu lub – wprost przeciwnie – gdy sam zawnioskuje o taką formę kontroli.

Formalna strona kontroli trzeźwości – co musisz wiedzieć?

Niezależnie od przebiegu kontroli, jej efektem końcowym powinien być odpowiedni protokół z działań oraz pisemna informacja dla wszystkich zainteresowanych stron. Co ważne, pozytywny wynik kontroli trzeźwości może stanowić podstawę do kary porządkowej lub też dyscyplinarnego zwolnienia pracownika. Funkcjonariusze policji mogą również skorzystać z tzw. narkotestów, w celu zbadania obecności narkotyków w ślinie.

Sprawdź nasze usługi z zakresu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy i szczegółowe zagadnienia szkoleń